समग्र मधेशमा दुई प्रदेशका लागि संघर्ष जारी छ : लक्ष्मण लाल कर्ण

० सत्तारूढ पाँचदलीय गठबन्धनले स्थानीय तहको निर्वाचन सार्न खोजिरहेको छ, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी नेपालको धारणा के छ ?

— लोकतन्त्र बचाउने हो भने निर्वाचन सार्नु हुँदैन । समयमा सबै निर्वाचन गरिनुपर्छ अनि मात्रै लोकतन्त्रको रक्षा हुन्छ । हामीले संविधान बनाउँदा के उल्लेख गरेका छौं भने आवधिक निर्वाचनलाई हामीले पालन गर्नेछौं । त्यसको बिना लोकतन्त्रको रक्षा हुन सक्दैन । सत्तारूढ गठबन्धन चुनावसँग डराइरहेको छ । चुनावसँग डराउनु लोकतन्त्रमाथि आघात गर्नु हो । निर्वाचन आयोगले पनि भनिरहेको छ, समयानुसार निर्वाचन मिति तोक्नुपर्छ, त्यसमा प्रवेश गर्नै पर्छ ।

० गठबन्धनसँग अहिले संघदेखि प्रदेशहरूमा बलियो सरकारहरू छन्, किन डराउनुप¥यो ?

— गठबन्धनमा एक–अर्कामाथि विश्वासको संकट छ । एक–अर्कामाथि विश्वास नभएपछि निर्वाचनसँग डराउनु स्वाभाविक हो । पाँच दलले गठबन्धन बनाए तर, कांग्रेसबाहेक अन्य दलहरूको अवस्था सबैलाई थाहै छ । अन्य पार्टीहरूको संकुचन भइसकेको छ र संकुचित भएको पार्टीले निर्वाचन फेस गर्न निकै गाह्रो छ । त्यसकारणले गठबन्धन निर्वाचनबाट डराइरहेको छ । सबै नयाँ पार्टी छन्, संगठनको मामिलामा पनि कमजोर छन्, जनताको भावना र अपेक्षालाई पनि प्रतिनिधित्व गर्न सकेको छैन । त्यसकारण निर्वाचन सार्न खोजिएको छ ।

० कांग्रेस बलियो अवस्थामा हुँदा पनि सभापति तथा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा किन निर्वाचन सार्ने पक्षमा देखिनुभएको छ ?

— प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा गठबन्धनमा फँस्नु भएको छ । किनभने गठबन्धनको कारणले उहाँ प्रधानमन्त्री हुनुभएको हो । प्रधानमन्त्रीको एक्लो निर्णय त्यहाँ चल्ने स्थिति छैन । सरकार ढाल्छ भन्ने उहाँलाई डर होला । त्यसकारणले उहाँ यो मौका गुमाइरहनु भएको छ । यो गठबन्धन बलियो, कांग्रेस बलियो भनेर भनिन्छ, तर बलियो भन्दैमा कोही बलियो हुने होइन । जनतामा गएर सामना गर्ने, त्यहाँबाट प्राप्त गरेको म्यान्डेटबाट बलियो हुन्छ । त्यसैले कसैलाई बलियो भन्दैमा त्यो बलियो हुने होइन । अन्य पार्टीभन्दा संगठनात्मकरूपमा कांग्रेस निकै मजबुत छ ।

० सत्तारूढ गठबन्धनका नेताहरू तीनै तहको निर्वाचन एकै पटक गर्ने भन्ने तर्कहरू पनिगरिरहेका छन् ?

— ती सबै कुतर्कहरू हो । त्यो व्यवस्था संविधानमा कहिं छैन । सबै तहको ब्यालेट पेपर जोड्ने हो भने कति लामो ब्यालेट पेपर हुन्छ ? सबैलाई जोड्दा एउटा काँपी नै तयार हुन्छ, जो कमसेकम ५० पृष्ठको हुन्छ । ती सबैमा छुट्याइ–छुट्याइ मतदान गर्न जनतालाई कति कठिनाइ हुन्छ । प्रदेश र संघको निर्वाचन एकै पटक गर्दा हजारौं–हजार मतपत्र बदर भएको थियो । त्यसमा पालिकाको पनि जोड्दा धेरै नै बदर हुन्छ । यो मतदान पद्दतिको पनि खिलाप छ र संविधानको पनि खिलाप छ । संविधानले यस्तो व्यवस्था गरेको छैन ।

० यता, निर्वाचन आयोगले पनि स्थानीय तहको निर्वाचन मिति यथाशीघ्र तोक्न आग्रह गरेको छ, तर गठबन्धन आफ्नै तालमा छ नि?

— यो प्रश्नको जवाफ त गठबन्धनका नेताहरूले दिनुपर्ने हो, हामी त गठबन्धन पनि छैनौं र हामीसँग कुनै सल्लाह वा छलफल पनि गरेको छैन । तर संविधान र कानूनअनुरूप स्थानीय निर्वाचन हामीले पहिले गरेक ाथियौं । त्यसको समय आइसकेको छ, समयमा निर्वाचन गराउनुपर्छ । लोकतन्त्रको रक्षागर्नु पर्छ, यो पहिलो दायित्व हो । राजनीतिक पार्टीले कहिल्यै पनि चुनावबाट खुट्टा कमाउनु हुँदैन । यो देश, संविधान, कानूनकालागि घातक हुन्छ ।

० निर्वाचनकालागि लोसपाको तयारी कस्तो छ त ?

— लोसपाले आफ्नो तयारी गरिरहेको छ । संगठनका कामहरू भइरहेका छन् । संगठनले नै चुनावमा जान्छ, त्यो तयारीमा हामी लागेका छौं ।

० लोसपाभित्र अध्यक्ष महन्थ ठाकुर र वरिष्ठ नेता राजेन्द्र महतोबीच दूरी बढ्दै गएको भन्ने कुराहरू पनिआइरहेका छन् नि?

— बाहिर के–के कुराहरू हुन्छन्, त्यो सुन्नुभो भने बौलाउनुहुन्छ । भित्र हेर्नुहुन्छ भने कुनै विवाद छैन ।

० विवादकै कारण केन्द्रीय समिति वा केन्द्रीय कार्यकारिणी समितिको बैठक बस्न सकेको छैन, संगठनका कामहरू रोकिएको छ नि?

— बैठक नबसेको गुनासोहरू हुनु स्वाभाविक हो । पार्टीको विधान हामीले हडबडमा दर्ता ग¥यौं, आन्तािरक कुराहरू सुदृढ गर्ने तयारीमा छौं । सबै प्रदेशमा समितिहरू निर्माणको क्रममा छ । पालिका र वार्डमा पनि तदर्थ समितिहरू गठन भइरहेको छ । त्यसैले संगठनका कामहरू भइरहेका छन् । मैले आफै वीरगन्जमा माओवादीका प्रभावशाली नेता सीमा गुप्तासहित हजारौंको संख्यामा पार्टीमा प्रवेश गराएँ । यस्तै अन्य जिल्लाहरूमा पनि पार्टी प्रवेश, संगठन सुदृढीकरण र समिति निर्माणका कामहरू त भइरहेका छन् ।

० गत निर्वाचनमा तत्कालीन प्रदेश २ र हालका मधेश प्रदेशमा मधेशी गठबन्धन बनाएर तपाइँहरू चुनावमा जानु भएको थियो । आगामी निर्वाचनमा के हुन्छ ?

— हामीले स्थानीय निर्वाचनमा कुनै गठबन्धन गरेका थिएनौं, एक्ला–एक्लै लडेका थियौं । संघ र प्रदेशको निर्वाचनमा मात्रै हामीले गठबन्धन गरेका थियौं र त्यो राम्रो सुरूवात भएको थियो । त्यसपछि पार्टी एकीकरण पनि भएको थियो । हामी एकीकरण त ग¥यौं तर त्यो सार्थक मिलन भएन । त्यसकाराण हामी अलग–अलग भयौं । अब आगामी चुनावमा फेरि मिल्ने कि नमिल्ने विषयमा हामीबीच कुनै कुराकानी भएको छैन ।

० आगामी निर्वाचनमा जसपासँग सहकार्य हुने सम्भावना छ त ?

— अहिले कुरै भएको छैन । पार्टीहरूको बीचमा कुन अवस्थामा कस्तो सहकार्य वा गठबन्धन हुन्छ त्यो परिस्थितिले निर्माण गर्ने हो । तर अहिले गठबन्धन वा सहकार्य गर्ने विषयमा कुनै छलफल भएको छैन ।

० मधेशको आठवटा जिल्लामात्र भएपनि “मधेश प्रदेश” घोषणा भयो, तपाइँहरू सन्तुष्ट हुनुहुन्छ ?

— मधेशको नाम प्रति हाम्रो पूर्ण सन्तुष्टि छ । मधेश आन्दोलनको माग पनि यही थियो । मधेश आन्दोलनका बेला मधेशका सबै कार्यालयहरू र भित्ता–भित्तामा मधेश सरकार लेखिएको थियो । सबैको चाहना मधेश प्रदेश नै थियो । त्यसले राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रियरूपमा मधेशको पहिचान दिन्छ । मधेशीको जुन चाहना थियो, यो नामले पूरा भएको छ । राजधानीको सन्दर्भमा अलिकति असन्तुष्टि छ । यसको कारण के हो भने कांग्रेसले सुरूमा नै हामीसँग सल्लाह नगरिकन अस्थायी राजधानी जनकपुर तोकियो । त्यहाँ एउटा पूर्वाधार तयार भएको छ । त्यहाँबाट राजधानी हटाउन संसदको अनिच्छा देखियो, दुई तिहाइले नाम र राजधानीपारित भयो । यो सधैका लागि होइन, समयानुसार परिवर्तन हुने कुरा हो ।

० झापादेखि कञ्चनपुरसम्मको मधेश प्रदेशको परिकल्पना गरिएको थियो, आठवटै जिल्लाको मधेश कसरी स्वीकार गर्नुहुन्छ ?

— सही कुरा हो । संविधान निर्माणका बेला हामीले मेचीदेखि महाकालीसम्मको मधेश प्रदेशका लागि संघर्ष गरेका थियौं, तर पछि आएर एक मधेशमा दुई प्रदेशमा सहमति जनायौं । त्यहीअनुरूप राज्य पुनर्संरचनाकालागि एउटा आयोग गठन भएको थियो । त्यो आयोगको बहुमतको निर्णय पनि त्यही थियो कि मधेशमा दुई प्रदेश । तर यो कुरा कांग्रेस, एमाले र माओवादीनमान्दा हामी संविधानसभा छोडेर सडकमा गयौं । अहिले जुन आठ जिल्लाको प्रदेश बनाइएको छ, त्यसलाई परिवर्तन गर्न संविधान संशोधनको मुद्दा उठाइरहेका छौं । संशोधनको अवस्था आयो भने हामीले एक मधेशमा दुई प्रदेश स्थापना गराउँछौं ।

० भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री रेणु यादवले रौतहटको गौरमा दिनुभएको अभिव्यक्तिको चौतर्फी आलोचना भइरहेको छ, लोसपाको धारणा के छ ?

— लोसपाले यसबारे अहिले कुनै धारणा बनाएको छैन । मैले व्यक्तिगत तवरले भन्नुपर्दा मन्त्री रेणु यादव अनावश्यक विवादमा मुछिनु भएको छ । एउटा त भौतिक पूर्वाधार मन्त्री महिला हुन्, अर्को मधेशी हुन् । सानो कुरोलाई तिलको तार बनाइरहेको छ । उहाँले कुनै गलत अभिव्यक्ति दिनुभएको छैन । मन्त्रीको अभिव्यक्तिलाई लिएर विवाद गर्नु, प्रदर्शन गर्नु गलत हो । उहाँले कुनै अनर्गल कुरा गर्नुभएको छैन ।

० तर उहाँले गौर नरसंहार जस्तो घटना दोहोरिन सक्छ भन्ने अभिव्यक्ति दिनुभयो नि?

— मारपिटको अवस्था आउँछ भने के गर्ने ? एक पार्टीले कार्यक्रम गर्छ र अर्को पार्टीले विथोल्न जान्छ भने त्यहाँ के हुन्छ ? विगतमा गौर घटना पनि यही कारणले भएको थियो । उहाँले सचेत गराउनु भएको हो । त्यसैले उहाँको अभिव्यक्ति समयसापेक्ष थियो ।